DAN NEZAVISNOSTI U BIZERTI

SAVEZNICI SALUTIRAJU POSTROJENI MILUNKI U ČAST

  

Nakon ulaska SAD u Veliki rat 1917. godine savezničke snage dobijaju dodatni podsticaj i postaje sve očiglednije da će se ratni sukob završiti loše po one koji su ga otpočeli. Nakon regrutovanja četiri miliona vojnika SAD su tokom leta 1918. godine svakog dana u Francusku slale 10.000 ljudi spremnih za borbu.

 

BIZERTA, BAZA I BOLNICA

Najseverniji grad Tunisa je zbog svog geostrateškog položaja još u XIX veku postao francuska vojna pomorska baza. Tokom Velikog rata u Bizerti se nalazila francuska vojna baza koju su koristili i pripadnici ostalih savezničkih trupa. Tu je bila smeštena i vojna bolnica u koju su dopremani srpski vojnici nakon prelaska Albanije, kao i tokom borbi na Solunskom frontu. Računa se da je preko 60.000 srpskih vojnika boravilo ovde do završetka rata. Među njima je bila i Milunka Savić. Priče o njenoj hrabrosti brzo su se širile i ona je tokom boravka u Bizerti uživala posebno poštovanje, čak ju je na bolesničkoj postelji posećivao lično guverner Bizerte, viceadmiral Emil Geprat. Ovaj visoki francuski oficir bio je omiljen među srpskim vojnicima a 1930. godine kada je kao admiral Geprat došao u posetu Beogradu nekadašnji ratnici su ga na rukama nosili od železničke stanice do trga Slavija.

 

FRANCUSKI RATNI KRST SA PALMINOM GRANOM

Junaštvo je Milunku Savić mnogo puta dovelo u životnu opasnost, ali je ona uvek uspevala da opstane, ostajući dosledna svojoj buntovnoj prirodi. Njena spremnost da se nesebično žrtvuje zarad dobrobiti svojih bližnjih i naroda kome je pripadala nije prošla nezapaženo. Brojne su bile situacije u kojima Milunki Savić počast odaju pripadnici visokog oficirskog kora savezničkih snaga. Jedna od takvih upečatljivih scena iz njenog burnog života odigrala se u savezničkom vojnom kampu u Bizerti 1918. godine tokom proslave američkog Dana nezavisnosti. Milunka Savić je tom prilikom dobila najviši stepen francuskog Ratnog krsta sa palminom granom, orden sa srebrnom palmom. Uručio ga joj je viceadmiral Emil Geprat u Bizerti tokom proslave američkog Dana nezavisnosti 1918. godine. Činu predaje odlikovanja prisustvovali su predstavnici svih prisutnih savezničkih snaga koji su Milunki salutirali odajući joj i na taj način počast za pokazanu hrabrost.
O ovom događaju izvestio je list „Napred“ koji je u svom izdanju od 9. jula 1918. godine Milunki Savić posvetio čitavu stranicu. U tom članku navedeno je i sledeće: „Milunka Savić, kada su Austrijanci napali Srbiju, stupila je u redove boraca sa puškom u ruci u jedan od naših dobrovoljačkih odreda koji je docnije operisao u Bosni i nadirao ka Sarajevu. Tada je prvi put ranjena. Docnije je stupila u Drugi pešadijski puk i, boreći se u njemu, ranjena je ponovo prilikom našeg prvog povlačenja kod Čačka, na domaku svog zavičaja. Sa svojim pukom povlačila se sve do Lješa, odakle je došla u Bizertu. Pred početak operacija na Solunskom frontu ponovo je otišla u svoj puk, ne napuštajući borbu. Prilikom prelaza Crne reke gde je njen puk vodio ogorčene borbe sa Bugarima, ranjena je po treći put teško u nogu, 28. septembra 1916. godine. Tom prilikom uzela je učešće u zarobljavanju jednog bugarskog voda. Ne sačekavši svoje potpuno ozdravljenje, otišla je u puk i, prilikom osvajanja položaja Čuka, bude 29. oktobra iste godine ranjena po četvrti put. Iako mlada, sada 22 godine, pokazala je besprekorno držanje u borbi. Zato je po predlogu svojih starešina odlikovana: 1915. Zlatnom medaljom za hrabrost, 1917. našim najvišim vojnim odlikovanjem Zlatnim vojničkim odredom Karađorđeve zvezde sa mačevima, iste godine francuskim Ordenom počasne Legije petog reda i jula ove godine, po novom, prilikom proslave Dana nezavisnosti Sjedinjenih Američkih Država guverner Bizerte viceadmiral g. Geprat predao joj je na svečani način francuski ratni krst sa palmom.“*

NAJODLIKOVANIJA ŽENA RATNIK

Milunka Savić će u istoriji ratovanja ostati upamćena kao žena ratnik sa najviše odlikovanja. Za svoje ratne zasluge i ispoljenu hrabrost dobila je sledeća domaća i međunarodna priznanja:
- Zlatni vojnički Orden Karađorđeve zvezde sa mačevima (Milunki Savić je u januaru 1917. godine ovo priznanje uručio lično komandant srpske vojske, prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević).
- Orden Legije časti IV stepena (oficir) – Milunka Savić je ovo priznanje dobila nakon rata. Jedina je žena podoficir u srpskoj vojsci koja je dobila ovo oficirsko odlikovanje.
- Orden Legije časti (vitez) – ovo priznanje Milunka Savić dobila je u martu 1917. godine u Solunu, veruje se da joj ga je uručio general Moris Saraj, komandant savezničkih snaga na Solunskom frontu.
- Francuski Ratni krst sa palminom granom – Milunka Savić dobila je najviši stepen ovog odlikovanja, orden sa srebrnom palmom.
- Orden „Miloš Obilić“ za hrabrost (nakon Kolubarske bitke)
- Orden „Miloš Obilić“ za hrabrost (na Solunskom frontu)
- Albanska spomenica
- Spomenica Prvog svetskog rata
- Spomenica Balkanskih ratova


Iako se u nekim izvorima pominje da je Milunka Savić bila i nosilac britanskog odlikovanja Ordena Svetog Majkla i ruskog Krsta Sv. Đorđa Pobedonosca, za to ne postoje verodostojni dokazi. Najverovatnije su u pitanju samo neke od brojnih verbalnih nadogradnji nastalih tokom godina, u periodu kada je legenda o Milunki Savić uglavnom prenošena usmenim putem, bez provere istinitosti izvora.

 

 

*citat: knjiga Milunka Savić vitez Karađorđeve zvezde i Legije časti; V. Golubović, P. Pešić, N. Pešić