„NISAM TUŽNA“

NOVO DOBA I ZABORAVLJENI HEROJI

  

Milunka odlazi u penziju nakon završetka Drugog svetskog rata. U to vreme, Solunci i njihovi podvizi bivaju sklonjeni u stranu a kolektivni zaborav polako počinje da nagriza uspomene na Veliki rat.

 

RATNE GODINE I SKROMNI DOM NA VOŽDOVCU

Drugi svetski rat Milunka je provela nastavljajući službu u Hipotekarnoj banci. Iako postoje priče o tome da je bila zatvorenik Banjičkog logora to nikada nije dokumentovano. Postoje svedočenja o tome da je pružala skrovište pripadnicima NOB-a; jedan takav dokument je verovatno u prvim posleratnim godinama pružao i određeni vid zaštite srpskoj heroini. Takođe postoje i priče o tome da je tokom ratnih godina pomagala pripadnike JVuO (Jugoslovenske vojske u otadžbini). Milunka se još pre rata sa kćerkama preselila u kućicu na Voždovcu u kojoj je dočekala starost. Ovaj skromni dom je kako pre rata, tako i u posleratnim godinama bio baza iz koje su se u život otisnuli mnogi mališani koje je Milunka odškolovala. Bilo je to i mesto porodičnih okupljanja, dom u kome su Milunkini unuci odrastali igrajući se sa njenim ordenjem i slušajući iz prve ruke priče o bakinim podvizima.

 

ŽENA KOJA SE NIKADA NE ŽALI

Godine su prolazile, Milunke bi se ponekad setili organizatori ratnih jubileja. U međuvremenu, ona je stoički podnosila sve životne nedaće sa kojima se susretala. O njenoj snazi i veličini možda najbolje govori deo iz filmskog zapisa snimljenog nekoliko godina pre njene smrti u kome ona gleda u kameru i izgovara reči: „Ovde sam… fino mi je… nisam tužna“. U poslednjih desetak godina mnogi su uložili velike napore da se očuva sećanje na ovu neverovatnu heroinu. Glumica i rediteljka Vesna Stanković izvodila je monodramu „Sećanje na Milunku Savić“ u režiji Petra Stanojlovića. Pisac i reditelj Bratislav Braca Petković napisao je predstavu „Legija časti – Milunka Savić“. U ovoj predstavi, u režiji Milenka Pavlova, Milunku su igrale glumice Svetlana Ceca Bojković i Zlata Numanagić. Prema ovom tekstu snimljena je i TV drama u režiji Filipa Čolovića (Ono malo casti (TV Movie 2016) - IMDb). Nosioci glavnih uloga u ovom ostvarenju su Ljiljana Blagojević, Miodrag Miki Krstović i Toma Kuruzović. U produkciji Informativnog programa RTS-a 2013. godine snimljen je dokumentarni film „Milunka Savić – heroina Velikog rata“ autorke Slađane Zarić i rediteljke Ivane Stivens (Milunka Savić – heroina Velikog rata - YouTube). Vidoje Golubović, Predrag Pavlović i Novica Pešić autori su knjige „Milunka Savić, vitez Karađorđeve zvezde i Legije časti“. Dodatne dragocene informacije o životu srpske heroine prikupio je Milan Bogojević u knjizi „Milunka Savić, ordenje i ožiljci“. On je i autor nekoliko video zapisa posvećenih Milunki Savić (Kratka priča o Milunki Savić - YouTube, Milunka Savić u Velikom ratu - YouTube).

ZAUVEK USNULA HEROINA

Poslednje godine svog života provela je u stanu koji joj je dodeljen na inicijativu tadašnjeg gradonačelnika Beograda Branka Pešića. U beogradskom naselju Braće Jerković, Milunka Savić je zaspala u fotelji, sa pletivom u rukama. Tog oktobra 1973. godine, nadležni državni službenici nisu pravovremeno odreagovali na vest o njenoj smrti. Porodica je rešila da je sahrani u porodičnoj grobnici na Novom groblju. Najodlikovanija žena borac u istoriji će tek nakon četiri decenije dobiti punu počast od države za koju je živela. Posmrtni ostaci Milunke Savić preneti su 10.11.2013. u Aleju velikana na beogradskom Novom groblju uz prisustvo najviših predstavnika države Srbije, brojnih stranih ambasada i vojnih izaslanika 19 zemalja. U Jošaničkoj Banji, u sklopu Memorijalnog centra posvećenog Milunki Savić, u oktobru 2020. godine otvorena je multimedijalna interaktivna izložba „Memorijalna soba Milunke Savić“. Autor ove stalne postavke dr Dušan Jovović, uz pomoć Danijele Matović i Dejana Koturanovića iz centra za kulturu „Gradac“ iz Raške, sakupio je obilje autentičnih predmeta, fotografija i filmskih zapisa koje posetiocima pružaju uvid u život Milunke Savić (Projekat "Memorijalna soba Milunke Savić"- Intervju za NK ICOM Srbija - YouTube). Pre realizacije ove izložbe obnovljen je Memorijalni centar, čija gradnja je započeta tokom devedesetih godina prošlog veka. U planu je dalji razvoj ovog centra i njegovo prerastanje u svojevrstan muzej posvećen Milunki Savić i Velikom ratu.